İNME HASTALIĞINDA ANINDA MÜDAHALENİN ÖNEMİ NEDİR?

Ölüme yol açabildiği gibi, hayatta kalan kişilerde özürlülüğe neden olabilen ve kalp hastalıkları ve kanserden sonra üçüncü en önemli ölüm sebebi olan inme; anında müdahale edildiği takdirde hayati risk taşımıyor.

Hasta ile beraber yapılan ve ömür boyu devam eden bir süreç olan inme rehabilitasyonuna ise, hayati tehlike atlatıldıktan sonra hemen başlanması gerekiyor.

Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı’ndan Yrd. Doç. Dr. Pembe Hare Yiğitoğlu Çeto; tüm dünyada, 60 yaş üzerindeki kalp hastalıkları ve kanserden sonra, ölümün 3. önemli nedeni olan inme hastalığı ve inme rehabilitasyonu hakkında önemli bilgiler verdi.

Vasküler (damarsal) kaynaklı, 24 saatten uzun süren veya ölüme yol açan, hızlı gelişen, fokal beyin hasarı şikayet ve bulguları ile karakterize bir hastalık olan inme; hastalık sonrası hayatta kalan kişilerde özürlülüğe de neden olabilir. Hastalar, fiziksel, psikolojik, sosyal ve mesleki bağımsızlık düzeylerinin sağlanması, yaşam kalitelerinin artırılması için uzun süreli rehabilitasyona ihtiyaç duyarlar.

İnme sonrası hastaların büyük bir kısmında kas gücü kaybı söz konusu olur. “Spastisite” olarak tanımlanan, kas tonusunda artış ve kas gücü kaybı, hastanın yürümesini ve hareket kabiliyetini olumsuz etkileyen faktörlerdir. Hastanın yürüyebilmesi için kas gücü ve kas koordinasyonunun yanında bilişsel fonksiyonlarının da iyi olması ve komutları algılayabilmesi gerekir. Hastanın ayakta durma dengesi yeterli olmalı, eklemlerinde hareket kısıtlılığı olmamalıdır.

İnme rehabilitasyonuna, hayati tehlike atlatıldıktan sonra hemen başlanmalıdır. Bu dönemde hedef, hareketsizliğe bağlı rahatsızlıkların gelişmemesi için hastanın en erken dönemde mobilizasyonudur. Yatakta sık sık pozisyon değişikliği ve hastanın katılımı teşvik edilerek yapılan eklem hareket açıklığı egzersizleri, ilk mobilizasyon yöntemleridir.

Rehabilitasyonda, etkilenmiş ekstremitenin (kollar ve bacaklar) ağırlık alması, kullanılması, yürüyüş simetrisinin sağlanması öğretilir. Medikal tedavi, ortezler (işlevini kısmen veya tamamen kaybetmiş uzuvların performansını arttırmak ve daha fazla kullanılabilir hale getirmek amacıyla vücuda takılan yardımcı cihazlar), baston gibi yürüme destekleri de gerektiği yerde tedavi planına dahil edilir. İnmeli hastada omuz ağrısı sık görülen bir bulgudur. Üst ekstremite rehabilitasyonunun hedefi ağrısız, fonksiyonel bir üst ekstremite sağlanmasıdır. Bu nedenle erken dönemde eklem hareket açıklığı egzersizleri ve germe egzersizlerine başlanmalıdır. El-el bileği eklemini işlevsel pozisyonda tutmak amacıyla gerekirse ortezler kullanılır. Rehabilitasyonun ilerleyen evrelerinde ise; vücut ağırlığı destekli yürüme eğitimleri, fonksiyonel elektrik stimülasyonu, EMG geri bildirim ve zorunlu kullanım tedavileri kullanılır.